Het stadje Aubusson ligt in de Franse Charente en is bekend door zijn tapijtweefkunst, de tapisserie. Deze ontstond in het gebied La Marche waarin Aubusson ligt. Waarschijnlijk bestonden er al in de 14e en 15e eeuw banden tussen Vlaanderen en La Marche, en trok het gebied Vlaamse wevers aan. De streek werd bekend en beroemd door de uitzonderlijke kwaliteit van het weefwerk en het kunstzinnige karakter ervan.
Sinds 2009 staat de tapijtweefkunst van Aubusson en omstreken op Unesco’s immateriële erfgoedlijst. De ‘Cité internationale de la tapisserie’ is verantwoordelijk voor de hieruit voortkomende rechten en plichten. De organisatie biedt werk aan 120 mensen: spinners, ververs, cartonniers en wevers en heeft het eeuwenoude ambacht in ere hersteld. Bovendien krijgt dit door mondiale promotie toenemende aandacht en wordt er hard nagedacht over de toekomst van dit schitterende ambacht.
Museum
In het tapisseriemuseum, dat ook onder de Cité valt, zijn de diverse weefstappen van een wand- of vloertapijt te zien. In wezen is het proces de afgelopen eeuwen nauwelijks veranderd. Sommige materialen zijn van deze tijd, de technieken zijn hetzelfde. De zogenaamde ‘cartons’, de werkvoorbeelden op ware grootte voor de wevers, vormen nog steeds het uitgangspunt van het werk. Vroeger waren het voornamelijk schilders die de cartons in opdracht maakten. Vanaf de 16e eeuw werden ook bestaande afbeeldingen en schilderijen als vertrekpunt genomen.
Weven kan gedaan worden op twee soorten getouwen, het verticale ‘haute-lisse’ en het horizontale ‘bas-lisse’ getouw, waarmee men in Aubusson werkt. Bij dit laatste ligt het carton onder het weefwerk. De wever werkt in spiegelbeeld; de garenbindingen worden op de achterkant van het werk gemaakt.
Ecole National d’Art Decoratif
In 1917 propageerde Antoine-Marius Martin (1869-1955), directeur ENAD, de uitvoering van cartons door eigentijdse schilders en het weven van nieuw, technisch werk met minder kleuren en dikkere weefdraden. Twintig jaar later beriep de artistiek zeer veelzijdige Jean Lurçat (1892-1966) zich op deze baanbrekende overgang. Niet helemaal conform de gang van zaken, maar met de door Martin ingezette koers heeft Lurçat wel een enorme bijdrage geleverd aan de herleving van de weefkunst.
Expositie ‘Aubusson tisse Tolkien’
De aan de Unesco-status verbonden voorwaarden bestaan uit stimulering van de tapijtweefkunst, naast behoud, overdracht en vernieuwing ervan. Daarnaast een opmerkelijk initiatief: het in ere herstellen van de traditionele toepassing van een literaire verbeelding in een ambachtelijk geweven tapijt. In de 19e en 20e eeuw verdween de belangstelling hiervoor.
Om meerdere redenen kwam men uit bij Tolkien. Deze illustreerde zijn boeken zelf en zowel de verhaallijnen als de illustraties van zijn boeken sluiten aan bij de 17e en 18e eeuwse traditie van het ‘wevend vertellen’. Uiteraard dragen Tolkiens wonderlijke, sprookjesachtige landschappen daaraan bij.
‘Bilbo comes to the Huts of the Raft-Elves’
Vorige zomer is het eerste carton gemaakt voor ‘Bilbo comes to the Huts of the Raft-Elves’ uit The Hobbit, hoofdstuk IX, 1937. Het werk wordt uitgevoerd op een getouw van maar liefst acht meter lang. Waarschijnlijk is dit voorjaar het eerste resultaat te zien; verwacht wordt dat in 2021 alle op thema gekozen dertien wandkleden en een tapijt (honderddertig vierkante meter) gepresenteerd kunnen worden.
Dit artikel is een ingekorte versie voor Métier Online. Het hele artikel is verschenen in de gedrukte versie van Métier 01 (winter 2018) en is hier te bestellen. Naast uitgebreide versies van de online gepubliceerde artikelen, bevat de gedrukte versie van Métier een veel grotere diversiteit aan artikelen en columns, een uitgebreide agenda en nog veel meer onderwerpen die niet in onze online-versie te vinden zijn. Kijk in de webshop voor onze losse verkoop of word abonnee
#weven #TapisseriemuseumAubusson #Frans #tapijtweefkunst #tapisserie #LaMarche #15eeeuw #14eeeuw #Vlaanderen #ambacht #kunst #techniek #Unesco #immaterieelerfgoed #spinners #spinnen #wevers #cartonniers #ververs #verven #cartons #16eeeuw #hautelisse #baslisse #getouw #weefwerk #garenbindingen #EcoleNationaldArtDecoratif #schilders #weefdraden #eanLurçat #AntoineMariusMartin #weefkunst #Tolkien #19eeeuw #20eeeuw #verhaallijnen #illustraties #boeken #17eeeuw #18eeeuw #wevendvertellen #TheHobbit #Bilbo #tapijt #wandkleed #Métier1 #2018 #BoukjeMulder #werkvoorbeelden #JeanLurçat